Cumar Binu Al-Khattaab, Ilaahay haka raalli noqdee, waa mid ka mid ah saxaabada ugu waaweyn, wuxuuna ahaa khaliifkii labaad ee Muslimiinta geeridii Nebi Muxamed naxariis iyo nabadgalyo Eebbe korkiisa ahaataye.
Waxa uu ku dhashay magaalada Maka sanadku markuu ahaa 584-tii miilaadiga, markii hore waxa uu ka mid ahaa cadawga aadka u adag ee Islaamka, laakiin Ilaahay mahaddii waxa uu soo islaamay sannadkii lixaad ee nabinimada.
Barbaaridiisi:
Cumar bin Al-Khaddaab intii u dhaxaysay 634-644-tii miilaadiga, wuxuu ku maamuli jiray arrimaha dawliga ah si cadaalad iyo caqli ku dhisan. Khaliifnimadiisu waxa ay ku sifowday abaabul iyo dib-u-habayn, waxaanu door muuqda ka qaatay fidinta diinta Islaamka iyo qabsashada dalal badan.
Qaadashidiisi diinta islaamka:
Qisada Cumar Binu Al-Khattaab ee uu kusoo islaamay Alle haka raalli noqdee waxay dib ugu noqonaysaa bilowgii Islaamka. Maalin maalmaha ka mid ah ayaa Cumar bin Al-Khattaab uu akhriyay warqad walaashiis oo ku nool magaalada Maka. Warqadda ayaa waxaa ku jiray aayado kamid ah qur’aanka kariimka ah, markii uu akhriyayna aad buu u qiirooday oo gartay awoodda fariinta Islaamku leedahay.
Intaa ka dib, Cumar bin Al-Khattaab wuxuu go’aansaday inuu u ambabaxo Kacbada si uu arrinta u baadho. Isagoo sii socda ayuu maqlay nin la oran jiray Naciim bin Cabdullaahi oo horey u soo islaamay. Cumar bin Al-Khattaab wuxuu galay gurigii Naciim oo uu diinta Islaamka ku baranayey, wuxuuna halkaas kula kulmay Nebi Muxamed naxariis iyo nabadgalyo Eebbe korkiisa ahaataye.
Markii Nebi Muxamed weydiiyey sababta uu u yimid ayuu Cumar bin Al-Khattaab si run ah ugu jawaabay oo yiri waxaan u imid si uu xaqa u xaqiijiyo oo u islaamo. Isla markaas ayuu Cumar Binu Al-Khattaab Allaha ka raalli noqdee soo islaamay, waxayna tani ahayd mid taariikhda Islaamka ku qeexan, ka dib markii uu soo islaamay uu muslimiinta ku soo kordhiyey awood cusub, saameyn weyna ku yeelatay fidinta diinta Islaamka.
Cumar Binu Al-Khattaab Allaha ka raalli noqdee, markii uu soo islaamay wuxuu noqday mid ka mid ah saxaabadii ugu caansanaa, isla markaana kaalin weyn ka qaatay diinta Islaamka, isagoo markii dambe la wareegay Khilaafada Islaamka, wuxuuna ummadda ku hoggaamiyay xukun cadaalad iyo xigmad ku dhisan.
Hogaamintiisi xiligii khilaafadiisa:
1. **Cadaalad iyo dib u habayn:** Wuxuu dhidibada u taagay hannaan garsoor oo hufan , wuxuuna soo saaray sharciyo badan oo lagu horumarinayo nolosha muwaadiniinta.
2. **Islaamka Isbalaarinta:** Wuxuu ku hogaamiyay ciidamada islaamka duulaano muhiim ah, sida guushidii shaydaanka iyo Faaris, iyo guushii ay ka gaareen dagaalkii Cadiz.
3. **Dib-u-habaynta dhaqaalaha:** Waxaa diiradda lagu saaray sidii ay dadka u heli lahaayeen waxyaabaha lagama maarmaanka u ah nolosha iyo horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha.
4. ** Dhisidda golayaasha la-talinta:** Dhisidda golayaasha la-talinta oo ka tarjumaya mabda'a Shuurada (la-tashi) ee go'aan qaadashada.
5. **Daryeelidda Masaakiinta:**waxaa uu siin jiray cunno Wuxuu oogu qaybin jiray si cadaalad ah, wuxuuna ku xisaabtami jiray xaqa masaakiinta.
6. **Go'aaminta sanadka Hijriga:** Sannadka Hijriyada waxaa loo ansixiyay nidaamka kalandarka ummadda Islaamka.
7. **Xusuustii Quddus:** Intii uu xukunka hayey waxaa la gaaray guulo waaweyn oo Islaami ah oo ay ka mid tahay qabsashadii Qudus.
8. **Dawlad Islaami ah:** Waxay soo abaabushay Dawladnimada, waxayna u qaybisay Dawlad-goboleedyo si loo gaaro wax-ku-oolnimo wanaagsan oo dhanka maamulka ah.
9. **Go’aamo geesinimo leh:** Wuxuu qaatay go’aamo adag oo geesinimo leh oo uu ugu adeegayo diinta Islaamka, wuxuuna qaatay go’aamo ku dhisan wadatashi iyo talo.
10. **Mawqifkii uu ka qaatay dagaalkii Xadhra:** Dagaalkii Xadhra wuxuu naftiisa u huray halkii uu Nebi Muxamed (scw) u huray, taasina waxay muujinaysaa huridnimadiisii iyo iimaankiisii qotada dheeraa. Dhammaan dhacdooyinkaas waxay muujinayaan shakhsiyadda Cumar iyo doorkii weynaa ee uu ku lahaa horumarinta Dawladda Islaamka iyo helidda caddaalad iyo xasillooni.
Cumar Binu Al-Khattaab Allaha ka raalli noqdee wuxuu lahaa hammi weyn oo uu ugu adeegi lahaa Islaamka iyo sare u qaadida Muslimiinta.
Hamiga Cumar Allaha ka raalli noqdee, wuxuu ku xirnaa qiyamka cadaaladda, dib u habeynta iyo u adeegga Islaamka iyo Muslimiinta, waana tan ka dhigtay mid ka mid ah hoggaamiyeyaashii ugu caansanaa taariikhda Islaamka.
Dhimashadiisi:
Cumar bin Al-Khattaab waxa uu shahiiday sanadkii 644-tii miilaadiga, sababtuna ay tahay mawqifkiisii geesinimada lahaa iyo dadaalkiisii uu ugu adeegayay muslimiinta, waxaana khaliifnimadiisa lagu tiriyaa xilliyadii ugu wacnaa ee taariikhda Islaamka.
